zazalarin kurt olmadigina dair basin aciklamasi;
zazalar kurt degildir diyen bir facebook sayfasi;
For the recognition of independent Zazaki people. Özgür Zaza Halkı İçin!
Saturday, December 31, 2011
Tuesday, September 6, 2011
Zaza, Zazaki, Zazaistan
Zazaki
| Zazaki Zazaki, Dimili, Kirmanjki, Dimli, Dimilki, So-Bê, Zonê Ma | ||
|---|---|---|
| Spoken in: | Turkey, Germany, Georgia, Kazakhstan | |
| Region: | Eastern Turkey (Bingöl, Elazığ,Tunceli, Diyarbakır, Erzincan, Erzurum, Muş, Sivas, Gümüşhane, Şanlıurfa, and Adıyaman), diasporic in Mutki, Sarız, Aksaray, and Taraz | |
| Total speakers: | About 1.5 - 2.5 million [1] [2] in Turkey, unknown numbers elsewhere | |
| Language family: | Indo-European Indo-Iranian Iranian Western Northwestern Zaza-Gorani Zazaki | |
| Language codes | ||
| ISO 639-1: | none | |
| ISO 639-2: | zza | |
| ISO 639-3: | variously: zza — Zazaki (generic) diq — Dimli (Southern Zazaki) kiu — Kirmanjki (Northern Zazaki) | |
 The regions where Zazaki is spoken in Turkey. (With three main dialect areas) | ||
| Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode. | ||
Zazaki dialects and regional variants
There are three main Zazaki dialects:- Northern Zazaki [3]: It is spoken in Tunceli, Erzincan, Erzurum, Sivas, Gumushane, Mus (Varto), Kayseri (Sariz) provinces.
- West-Dersim
- East-Dersim
- Varto
- Border dialects like Sarız, Koçgiri (Giniyan-idiom)
- Central Zazaki: It is spoken in Elazığ, Bingöl, Solhan, Girvas and Diyarbakır provinces.
- Bingol
- Palu
- Border dialects like Hani, Kulp, Lice, Ergani, Piran
- Southern Zazaki [4]: It is spoken Şanlıurfa (Siverek), Diyarbakır (Cermik, Egil), Adiyaman, Malatya provinces.
- Siverek
- Cermik, Gerger
- Border dialects like Mutki and Aksaray
Zazaki literature and broadcast programs
The first written statements in the Zazaki language were compiled by the linguist Peter Lerch in 1850. Two other important documents are the religious writings (Mewlıd) of Ehmedê Xasi of 1899, and of Usman Efendiyo Babıc (published in Damascus in 1933); both of these works were written in the Arabic alphabet.The use of the Latin alphabet to write Zazaki became popular only in the diaspora in Sweden, France and Germany at the beginning of the 1980s. This was followed by the publication of magazines and books in Turkey, particularly in Istanbul. The efforts of Zaza intellectuals to advance the comprehensibility of their native language by alphabetizing were not fruitless: the number of publications in Zaza has multiplied. The rediscovery of the native culture by Zaza intellectuals not only caused a renaissance of Zaza language and culture, it also triggered feelings among younger generations of Zazas (who, however, rarely speak Zaza as a mother tongue) in favor of this modern Western use of the Zaza language, rekindling their interest in their ancestral language. The diaspora, has also generated a limited amount of Zaza-language broadcasting. Moreover, after restrictions were removed on local languages in Turkey during their move toward accession to the European Union, the state-owned TRT television lanched a ZazakiTV program and a radio program on Fridays.
Controversy over classification
As with many other languages in the region, the exact positioning of Zazaki in terms of language families is controversial; it parallels a similar controversy about the relationship of the various ethnic groups and is politically fraught. Ethnologue favors the following hierarchy: [5]- Northwestern Iranian languages
- Kurdish language
- other sublanguages/dialects of Kurdish
- Zaza-Gorani language group
- Dimli/Zazaki
- other sublanguages/dialects of Zazaki-Gorani group
- Caspian Languages
- Mazandarani
- Gilaki
- others
- Kurdish language
The Zazaki language shows similarities with (Hewrami or Gorani), Shabaki and Bajelani. Gorani, Bajelani, and Shabaki languages are spoken around Iran-Iraq border; however, it is believed that they are also immigrated from Northern Iran to their present homelands. These languages are sometimes put together in the Zaza-Gorani language group.
linguistic comparison
| letter | pronunciation [IPA] | Zazaki | Persian (UniPers) | English | German | Spanish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| a | a [α] | asmên | âsmân | sky | Himmel | cielo |
| b | be [b] | bıze | boz | she-goat | Ziege | cabra |
| c | ce [dz / dj] | cemed | yax | ice | Eis | hielo |
| ç | çe [ts / tsh] | çê (keye) | xâne | house | Haus | casa |
| d | de [d] | dare | dâr/deraxt | tree | Baum | árbol |
| e | e [ε] | ez | man | I | ich | yo |
| ê | ê [e] | dês | divâr | wall | Wand, Mauer | pared |
| f | fe [f] | fek | dahan/fak | mouth | Mund | boca |
| g | ge [g] | gırs (gırd) | bozorg | big | groß | grande |
| ğ | ğe [gh] | ğezale | qazâl | gazelle | Gazelle | gacela |
| h | he [h] | hak | toxm/hâg | egg | Ei | huevo |
| ı | ı [ə] | bırr | jangal | forest | Wald | bosque |
| i | i [i] | isot | felfel | pepper | Paprika | pimiento |
| j | je [zh] | jên (zên) | zin | saddle | Sattel | silla |
| k | ke [k] | koli | hizom | firewood | Feuerholz | leña |
| l | le [l] | lew | lab | lip | Lippe | labio |
| m | me [m] | most | mâst | yogurt | Joghurt | yogur |
| n | ne [n] | name | nâm | name | Name | nombre |
| p | pe [p] | porr | mu | hair | Haar | pelo |
| q | qe [q] | qatır | qâter/xar | mule | Maultier | mulo |
| r | re [r] | ri | ru | face | Gesicht | cara |
| s | se [s] | sole | namak | salt | Salz | sal |
| ş | şe [sh] | şêr | šir | lion | Löwe | león |
| t | te [t] | tı | to | you | du | tu |
| u | u [u] | ustıne | sotun | column | Säule | columna |
| ü | ü [ü] | dü (du) | dud | smoke | Rauch | humo |
| v | ve [v] | vewre (vore) | barf | snow | Schnee | nieve |
| w | we [w] | ware | ham.vâr | tableland | Sommerweide | meseta |
| x | xe [kh] | ém | ame | aunt (paternal) | Tante | Tía |
| y | ye [y] | yene (êne) | jom'e/âdine | Friday | Freitag | Viernes |
| z | ze [z] | zıwan (zon) | zabân | tongue; language | Zunge; Sprache | lenguaje |
Some linguistic studies on Zazaish
- Paul, Ludwig. (1998) "The Position of Zazaki Among West Iranian languages" University of Hamburg,[3].
- Lynn Todd, Terry. (1985) "A Grammar of Dimili" University of Michigan,[4].
- Gippert, Jost. (1996) "Historical Development of Zazaki" University of Frankfurt University,[5].
- Gajewski, Jon. (2003) "Evidentiality in Zazaki" Massachusetts Institute of Technology,[6].
- Gajewski, Jon. (2004) "Zazaki Notes" Massachusetts Institute of Technology,[7].
- Larson, Richard. and Yamakido, Hiroko. (2006) "Zazaki as Double Case-Marking" Stony Brook University and University of Arizona,[8].
- Iremet, Faruk. (1996) "The difference between Zaza, Kurdish and Turkish" Stockholm, Sweden,[9].
- Brigitte Werner. (2007) "Features of Bilingualism in the Zaza Community" Marburg, Germany [10]
Thursday, June 2, 2011
Wednesday, March 16, 2011
zazalar kurt degildir
ZAZALAR KÜRT DEĞİLDİR
Zaza’lar başlı başına bir halktır
Zazaca üzerine Türkiye’de, özellikle siyasette bir Kürt lehçesi olduğuna dair iddialar mevcuttur. İrani dillerin dilbilim dalı olan İranoloji’ye göre ise Zazaca bir Kürt lehçesi veya dili değil, başlıbaşına bir dildir. Kürtler’in siyasi ve sayısal olarak Zazalar’a göre daha üstün olması, Zazalar’ın ve Zazaca’nın varlığı konusunda dezavantaj oluşturmuştur. Zazaca hakkında siyasette ve halk arasında, özellikle Batı-Anadolu’da yaygın olan Kürt lehçesi diye bir tanımlama vardır. Fakat özellikle son yıllarda yavaş yavaş açığa çıkan araştırmaların ve dergilerin sayesinde bu görüş değişmektedir. Dilbilimciler Zazaca’nın İrani diller arasındaki yeri saptanmıştır.
Zazaca’yı ilk olarak başlıbaşına bir dil olduğunu, yaptığı derleme, araştırma ve incelemeleriyle kanıtlayan ilk dilbilimci Oskar Mann’dır. Oskar Mann’ın 1903’ten 1907’ye kadar yaptığı araştırmalarını ilerletip kitap haline getiren Karl Hadank, Die Mundarten der Zâzâ adlı eseri 1932 yılında basılan Böylece İranoloji dilbilimde Zaza dili bugüne kadar dilbilimcilerin hemfikirliliğiyle başlıbaşına olarak tanınma durumunu korumakta. Oskar Mann’dan önce Peter Lerch (1856), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901) gibi araştırmacı ve dilbilimcilerin eserlerinde de Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.
W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95), T. L. Todd (1985; A Grammar of Dimili [also known as Zaza], Michigan 1985, 277 s.), G.S. Asatrian / F. Vahman (1987-95), Joyce Blau (1989), P. Lecoq (1989), C. M. Jacobson (1993-97; Rastnustena Zonê Ma / Handbuch für die Rechtschreibung der Zaza-Sprache, Verlag für Kultur und Wissenschaft, Bonn 1993 / İstanbul 2001, Tij Yayınları; Zazaca Okuma Yazma El Kitabı, Bonn 1997 / İstanbul, Tij Yayınları), J. Gippert (1993-96), M. Sandonato (1994), Ludwig Paul (1994-98; Zazaki: Grammatik und Versuch einer Dialektologie, Dr. Ludwig Reichert Verlag, Wiesbaden 1998, 366 s.), Zılfi Selcan (1987-98; Grammatik der Zaza-Sprache, Nord-Dialekt (Dersim), Wissenschaft und Technik Verlag, Berlin 1998) gibi dilbilimcilerin analiz ve araştırmaları günümüze dek sürmekte
Zazalar, kendilerini bölgeden bölgeye nasıl adlandırsa adlandırsın, dil ve halk olarak muhakkak kendilerini Kürtler’den farklı görmekte. Özellikle yaşlı ve siyasetten uzak kalmış kesim, Türklüğü de Kürtlüğü de kabullenmez. Zazalar’ın dil ve kimlik sorununun gündeme çok zayıf bir şekilde gelmesi veya hemen hiç anılmaması, kendi başına güçlü bir siyasi ve akademik merkezi örgütlenmeye sahip olmadıklarındandır.
Zazalar kendilerini her yerde aynı adla adlandırmazlar. Bunlar, Tunceli yöresinde kendilerine, Alevi anlamında „Kırmancki“, Varto-Hınıs-Tekman-Çat-Adaklı yöresinde Alevilik anlamında "Şarê Ma", Bingöl yöresinde „Zaza“, Koçgiri, Palu ve Maden yöresinde „Zaza“, Siverek, Çermik, Koçgiri ve Aksaray yöresinde „Dımıli“; dillerine ise sırasıyla „Kırmancki“, „Zonê Ma“, „Zazaki“ ya da „Dımılki“ demektedirler.
1900 yılında "Dersim" adlı kitabını yayınlayan Antranig’e ve sonradan da iranolog Oskar Mann ve tarihçi V. Minorsky’e göre Zazalar’da (Alevi ve Sünni kesimde) çok yerde kabul gören "Dımıli" terimi, Ermenice karşılığı "Dêlmik" olan terimin Kuzey-İran’daki Gilan’da bulunan Deylem bölgesine tekabul etmekte. Zazalar muhtemelen MS 9. ile 11. yy. arası Deylem’den bugünki yurtlarına göçettiğitezi kabul görmekte, ki hala Kuzey-İran’da Zazaca’ya köken olarak Kürtçe’den daha fazla yakınlık arzetmekte. Zaza terimi ise Zazalar’ın bugün yaşadığı bölgede birçok köy ve yer adının da berlirdiği bilinmekte. MÖ 542 yılında Pars kralı Dara (Darius)’un Behistun yazıtında da yukarı Fırat ve Dicle Havzası "Zazana" olarak adlandırılmakta.
Ayrıca,
Zazalara ilişkin ayrıntılı bilgiler
zazaki.de
Zaza’lar başlı başına bir halktır
Zazaca üzerine Türkiye’de, özellikle siyasette bir Kürt lehçesi olduğuna dair iddialar mevcuttur. İrani dillerin dilbilim dalı olan İranoloji’ye göre ise Zazaca bir Kürt lehçesi veya dili değil, başlıbaşına bir dildir. Kürtler’in siyasi ve sayısal olarak Zazalar’a göre daha üstün olması, Zazalar’ın ve Zazaca’nın varlığı konusunda dezavantaj oluşturmuştur. Zazaca hakkında siyasette ve halk arasında, özellikle Batı-Anadolu’da yaygın olan Kürt lehçesi diye bir tanımlama vardır. Fakat özellikle son yıllarda yavaş yavaş açığa çıkan araştırmaların ve dergilerin sayesinde bu görüş değişmektedir. Dilbilimciler Zazaca’nın İrani diller arasındaki yeri saptanmıştır.
Zazaca’yı ilk olarak başlıbaşına bir dil olduğunu, yaptığı derleme, araştırma ve incelemeleriyle kanıtlayan ilk dilbilimci Oskar Mann’dır. Oskar Mann’ın 1903’ten 1907’ye kadar yaptığı araştırmalarını ilerletip kitap haline getiren Karl Hadank, Die Mundarten der Zâzâ adlı eseri 1932 yılında basılan Böylece İranoloji dilbilimde Zaza dili bugüne kadar dilbilimcilerin hemfikirliliğiyle başlıbaşına olarak tanınma durumunu korumakta. Oskar Mann’dan önce Peter Lerch (1856), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901) gibi araştırmacı ve dilbilimcilerin eserlerinde de Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.
W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95), T. L. Todd (1985; A Grammar of Dimili [also known as Zaza], Michigan 1985, 277 s.), G.S. Asatrian / F. Vahman (1987-95), Joyce Blau (1989), P. Lecoq (1989), C. M. Jacobson (1993-97; Rastnustena Zonê Ma / Handbuch für die Rechtschreibung der Zaza-Sprache, Verlag für Kultur und Wissenschaft, Bonn 1993 / İstanbul 2001, Tij Yayınları; Zazaca Okuma Yazma El Kitabı, Bonn 1997 / İstanbul, Tij Yayınları), J. Gippert (1993-96), M. Sandonato (1994), Ludwig Paul (1994-98; Zazaki: Grammatik und Versuch einer Dialektologie, Dr. Ludwig Reichert Verlag, Wiesbaden 1998, 366 s.), Zılfi Selcan (1987-98; Grammatik der Zaza-Sprache, Nord-Dialekt (Dersim), Wissenschaft und Technik Verlag, Berlin 1998) gibi dilbilimcilerin analiz ve araştırmaları günümüze dek sürmekte
Zazalar, kendilerini bölgeden bölgeye nasıl adlandırsa adlandırsın, dil ve halk olarak muhakkak kendilerini Kürtler’den farklı görmekte. Özellikle yaşlı ve siyasetten uzak kalmış kesim, Türklüğü de Kürtlüğü de kabullenmez. Zazalar’ın dil ve kimlik sorununun gündeme çok zayıf bir şekilde gelmesi veya hemen hiç anılmaması, kendi başına güçlü bir siyasi ve akademik merkezi örgütlenmeye sahip olmadıklarındandır.
Zazalar kendilerini her yerde aynı adla adlandırmazlar. Bunlar, Tunceli yöresinde kendilerine, Alevi anlamında „Kırmancki“, Varto-Hınıs-Tekman-Çat-Adaklı yöresinde Alevilik anlamında "Şarê Ma", Bingöl yöresinde „Zaza“, Koçgiri, Palu ve Maden yöresinde „Zaza“, Siverek, Çermik, Koçgiri ve Aksaray yöresinde „Dımıli“; dillerine ise sırasıyla „Kırmancki“, „Zonê Ma“, „Zazaki“ ya da „Dımılki“ demektedirler.
1900 yılında "Dersim" adlı kitabını yayınlayan Antranig’e ve sonradan da iranolog Oskar Mann ve tarihçi V. Minorsky’e göre Zazalar’da (Alevi ve Sünni kesimde) çok yerde kabul gören "Dımıli" terimi, Ermenice karşılığı "Dêlmik" olan terimin Kuzey-İran’daki Gilan’da bulunan Deylem bölgesine tekabul etmekte. Zazalar muhtemelen MS 9. ile 11. yy. arası Deylem’den bugünki yurtlarına göçettiğitezi kabul görmekte, ki hala Kuzey-İran’da Zazaca’ya köken olarak Kürtçe’den daha fazla yakınlık arzetmekte. Zaza terimi ise Zazalar’ın bugün yaşadığı bölgede birçok köy ve yer adının da berlirdiği bilinmekte. MÖ 542 yılında Pars kralı Dara (Darius)’un Behistun yazıtında da yukarı Fırat ve Dicle Havzası "Zazana" olarak adlandırılmakta.
Ayrıca,
Zazalara ilişkin ayrıntılı bilgiler
zazaki.de
Subscribe to:
Comments
(
Atom
)